مجله خبری تشریفات

اینکه محراب چیست، همچنان از موضوعات آیتم تشریفات مشهد دعوا میباشد. اولگ گرابار بر آن میباشد، که‌این عنصر را نمی قدرت با نمادگرایی توجیه کرد. بایستی به جواب وی اعتنا کنیم که میگوید:

« محراب نخست احتمالا به نماد بزرگداشت یا این که احترام به مکان ایستادن فرستاده در منزل مدینه اش به هنگام امامت نمازگزاران بوده میباشد.»

یه خرده خیره کننده به حیث می‌رسد در‌صورتی‌که یک اینگونه نقش نمادینی داشته باشد. چون یک کدام از خصوصیت های هنر نخستین اسلامی، خودداری هم موزیک آن از بکار دریافت کردن نمادها میباشد. از این نظر هنر اول معماری اسلامی مغایرت چشمگیری با هنر مسیحی سده های وسط داراست.

به ذکر دقیقتر، دوری از نمادپردازی مذهبی قادر است بازتابی از نفي آگاهانه ترسیم ها و دین های مسیحی تلقی خواهد شد. تورفتگی کمانی عمیق در دیوار می توانست مقام نوعی بت نمایشگاهی یونانی _ رومی، یا این که مقام فردی امپراطور در کاخی کهن باشد. اندازه محراب مسجد کوچکتر از نوع کلیسای مسیحیت بود. در واقع مذبح کلیسای مسیحی، صورت خرد گردیده محراب مسجد میباشد.

ولی محراب سازی نیاز مطلق هر مسجد به شمار نمی رود. البته شکی وجود ندارد که مساجد اول که آن را نداشتند، تا حدی ناقص تلقی می شدند. هنگامی این عنصر اساس ریزی شوید، حکم نشانه چندان پر رنگ ای از عبادت را یافت که در آجل نیز وجود آن ضمانت شد. به این ترتیب مسجد به زودی محلی برای تزئینات استادکارانه با معرق و مرمر و دیگر مصالح لوکس بدل شوید. محراب با تورفتگی در دیوار رو به قبله و بیشتر با تزئینات فراوان یار و همدم بوده میباشد. شایع ترین دلیلی که برای وجود آن گفته شده میباشد. اینست که جهت برگزاری صفوف نماز را معین می نماید.

اما گرابار بر این اعتقاد و باور میباشد که بدین دلایل، این توجیه غلط میباشد:

– یکی‌از اینکه، در هیچ یک از مساجد نخستین وجود نداشت.

– همواره قسمت های کالبدی مسجد در راستای قبله ساخته میشد و نیازی به یک نشان دیگر عدم وجود.

– از بیشتر نقاط مسجد نمی قدرت محراب مسجد را مشاهده کرد، و بعد ها آن تناسبی با کارکردی که برای آن شمرده گردیده، تناسبی ندارد.

به گفته گرابار برخی نویسندگان توجیه دیگری را ارائه کردند که طرح محراب، خصوصیت شاهانه ای بود که به ساختمان مساجد وارد شد، تا رده خلیفه یا این که نماینده اورا در مسجد متمایز نماید.

اما این توجیه هم چندان آیتم تایید وی وجود ندارد. به دلیل آن که این عنصر به طور خصوصیت خویش به خودی همه مساجد، و خیر مساجد اساسی و قانونی در آمد. البته دیدگاهی که خویش گرابار درباره پیدایش آن‌ها ارائه می نماید، این میباشد که محراب معنایی نمادین داراست و پیدایش آن با مقصود تذکر حضور نبی تحت عنوان اولی امام مسلمین میباشد. زیرا اولیه توشه در مسجدهای اموی مدینه ساخته شد. در به عبارتی جایی که رسول در منزل اساسی خویش هنگام امامت یا این که وعظ، بر حسب عادت در آنجا می ایستادند.

در برخی مساجد محراب را یه خرده گود کرده اند، تا نماز امام جماعت تحت خیس از جای نمازگزاران قرار گیرذ، انگیزه این شغل این میباشد که که محل ایستادن امام نباید برتر از محل ایستادن نماز گزاران باشد. براین اساس، گودتر و ذیل خیس از سطح مسجد ساخته می‌گردد و فلسفه این حکم را رعایت خضوع و خشوع امام جماعت نسبت به نمازگزاران دانسته اند.

طنبی
مجموعه اولیه که متشکل از اتاقی کشیده و مستطیلی تشریفات مشهد یا این که گاه اتاقی مربعی ( و حتی گاهی اتاقی به هیبت های دیگر می باشند که بیش و معدود و در بیشتر مثال ها ، معدود مساحت ترین شبستان ها در معماری کشور‌ایران به شمار میروند. پوشش سقف این مسجدها، گاه با طاق میباشد و گاه تیرپوش انـد.

گنبدخانه
نوع دوم شبستان ها که، فضاهایی معمولاً چهارگوش میباشند که سقف آنان گنبدی میباشد.

ردیف دار
نوع سوم نیز که جنس قرارگیری سقف بر قسمتی از مسجدهای گران قدر با دسته ردیف ها میباشد که گاه این سقف طاقی و گاه نیز تخت میباشد.

مرکب
نهایتاً نوع چهارم، که مال مخلوط لااقل دو نوع از سه نوع پیش گفته اند. مسجدهایی که فضای عبادی آنان از یک شبستان مرکب تشکیل‌شده میباشد؛ به معنای گنبدخانه ای که در آمیختگی با نوع ردیف دار یا این که طنبی تاسیس شده است و پیوستگی فضایی آن ها چنان آمیخته میباشد که عملاً تشكیل فضایی واحد را میدهند. براساس تحقیق های مقداری انجام یافته بر مساجد تاریخی جمهوری اسلامی ایران، در ۹۵۲ مسجد نظارت گردیده، ۶۱۹ مسجد تک شبستانی اند و مابقی بیشتراز یک شبستان دارا هستند که درمجموع، ۱۴۳۳ شبستان در کالبد تمامی ی این مسجدها وجود دارااست.

تزیینات در شبستان مسجد
از قبل از ورود اسلام به کشور ایران، مردمان این مرز و بوم عبادت گاه های خویش را تزئین می کردند و همت خویش را بر این می گذاشتند که محل خلوت با خدای خود را به زیباترین صورت ممکن بسازند. پس از ورود اسلام به کشور‌ایران استعمال از تزئینات معماری در مسجدها ارتقا پیدا کرد. یک کدام از زیباترین این عنصرها هنر به کار گیری از کاشی مسجد بود، که هنوز هم جزء لاینفک زیبائی مسجد اهل ایران میباشد. رنگ سپید خط نوشته مذهبی بر روی رنگ لاجورد موضوع، آرم از برد فروغ بر تیرگی دارااست.

بنای امامزاده عبدالله روستای کندر کرج که از روستاهای دهستان تشریفات مشهد آدران در پایه کرج – چالوس میباشد ، در فهرست اثرها تاریخی ملی کشور‌ایران قرار گرفت. این تاثیر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شماره تصویب ۲۵۳۷۷ به‌ تیتر یکی اثرها ملی کشور ایران به تصویب رسیده میباشد با تصویب این تاثیر تاریخی که به عصر صفویه مربوط میگردد، شمار بناهای تاریخی تصویب گردیده کرج در فهرست اثر ها ملی به ۵۴ تاثیر ارتقا یافت.
نسب این امامزاده به امام موسی بن جعفر کاظم (ع) میرسد و نقشه معماری این امامزاده گرد و مدور میباشد که مصالح به عمل رفته در آن نیز سنگ میباشد ولی در نمای بیرونی گنبد به خیال وضعیت جغرافیایی حیطه، از شیروانی مستعمل میباشد. امامزاده عبدالله طاهر روستای کندر کرج در اطراف گورستان به حجم یک هزار و ۱۷۴ متر مربع در راءس روستا قرار گرفته که مساحت خویش ساختمان مقبره، ۹۰ متر مربع میباشد.

در‌این امام‌زاده سنگ قبرهای تاریخی و دارنده نقش‌های حک گردیده در زمینه‌ی با فعالیت متوفی، جنسیت و… چشم میشود. معماری تاریخی این امامزاده مشمول معماری هشت وجهی و منتظم و از سه جناح شمالی، شرقی و جنوبی مدخل ورودی داراست. نقشه معماری این امامزاده گرد و مدور میباشد که مصالح به عمل رفته در آن نیز سنگ میباشد البته در نمای بیرونی گنبد به خیال و خاطر شرایط جغرافیایی حوزه‌، از شیروانی مستعمل میباشد.

درین مقبره متبرکه به دوتن از نوادگان حضرت امام موسی کاظم (ع) آرمیده‌اند. عمر اول این سازه هم زمان با عصر صفوی بوده اما ساختمان فعلی مشتمل بر اتاق کوچکی میباشد که ایوانی، نصیب جنوبی و غربی آن را فراگرفته میباشد .حرم سازه در محوطه محدود آرامستان روستای کندر جای دارد.محوطه باستانی رزکان تازه مرتبط با هزاره اولیه پیش از به دنیا آمدن مسیح نیز که در آن آرامگاه باستانی یافت گردیده بود، بزودی در فهرست اثرها ملی قرار خواهد گرفت. شهرستان کرج به صورت کلی دارنده ۱۱۵ تاثیر، محوطه و بنای تاریخی میباشد که حدود نیمی از آنان در فهرست اثرها ملی به تصویب رسیده میباشد.

زیربنای آرامگاه و گلشن نزدیک به ۹۰۰۰ متر میباشد تشریفات مشهد و خویش آرامگاه قطعه‌ای میباشد ۱۰ در ۱۰ که بوسیله منشورها اشراف شد‌ه‌است.
ساختمان بلند حرم باباطاهر بر قاعده ای هشت ضلعی واقع گردیده، ردیف های هشت گانه ساختمان بلند، قطعه سنگ مزار، کف و پله های آرامگاه از سنگ گرانیت حجاری گردیده است.
طول این قاعده از کف خیابان ۲۵ متر میباشد.
پلان آرامگاه به طور هشت ضلعی میباشد که چهار ضلع آن به بعدها 2,5 متر و ضلع های فرعی هر یک 1,70 سانتی متر میباشد
محل قبر در درون سردابه بوده میباشد که بر ر روی سردابه و کف حرم قبری به بعدها 52*100*177 سانتی متر وجود دارااست.
بر روی قبر ضریحی چوبی به بعد ها 127*128*198 وجود داشته که تماما از فی مابین رفته میباشد.
اتاق کوچکی به بدنه غربی بقاع باباطاهر در زمان معاصر به بعدها 2,5*5 متر اضافه گردیده بود که به آن قلندر منزل می گفتند.
بنای اساسی با تیم ای از منشورها پوشیده گردیده و دارنده مدخل های ورودی و منفذهای نوروفروغ میباشد.
دور و بر بنای آرامگاه باباطاهر فضای سبز وسیعی تاسیس گردیده‌است
نما و فرش بنای آرامگاه باباطاهر همدان از سنگ میباشد و در درون آن کتیبه هایی از کاشی وجود داراست.
مدل و معماری معمولی داراست و از یک گنبد منزل ای با یک ورودی تشکیل‌شده میباشد.
طول گنبد تا کف آن 6 متر میباشد.
سقف آرامگاه باباطاهر ، کاشی کاری معرق میباشد.
ردیف‌ های هشت‌گانه، سنگ مزار و پله ‌ها همه از سنگ گرانیت درست شده‌اند.
نمای ساختمان از سنگ سپید مرغوب ایجاد شده است و کتیبه‌ هایی از کاشی بر آن وجود داراست.
در محوطه آرامگاه باباطاهر ، ۲۴ دوبیتی از باباطاهر بر روی ۲۴ سنگ مرمر مندرج و نصب شد‌ه‌است که تلاوت آنان خالی از لطف وجود ندارد.
در نصیب داخلی حرم باباطاهر دو لوح برنجی مشاهده میشود که هریک دارنده چندین اسامی می باشند. روی لوح نخستین اسامی هیئت مؤسس انجمن اثرها ملی در هنگام تأسیس آرامگاه مندرج و بر روی لوح دوم اسم عده ای که در کنار آرامگاه باباطاهر مدفون گردیده‌اند را نوشته‌اند.

شاهزاده عبدالله و شاهزاده رقیه خاتون(علیها السلام) اخوی تشریفات مشهد و خواهر می‌باشند.بر پایه ی آنچه از سردرب ورودی امامزاده عبدالله خوانده گردیده نسب او به امام زین العابدین(علیه السلام) می‌رسد.برخی از اهل یک محل براین باورند که از نوادگان امام محمدباقر(علیه السلام) می باشند و بنابه گفته بعضی دیگر از اهل یک محل از نودگان امام سجاد(علیه السلام) می‌باشند.
دیرین ترین بنای تاریخی امامزادگان عبدالله ورقیه خاتون با ۱۰۰۰ سال عمر دو گنبد یک حیاط متصل به دو مقبره وچندین حجره و طاقنما از درون وبیرون صورت زیبایی به بنای زمانه ایلخانی داده میباشد.تیم تاریخی آرامگاه امامزادگان عبدالله و رقیه خاتون در لبه روستای تبرته در ‌۱۶ کیلومتری غرب شهر فرمهین واقع شد‌ه‌است، مدل سازه و عمر بنا‌های بنای امامزادگان می‌اقتدار اینگونه برداشت کرد که در اواخر عصر سلجوقیان تشکیل‌شده‌اند، احتمالاً در عصر صفوی تعمیرات و الحاقاتی در آن انجام شده میباشد.

معماری سازه
این سازه مشمول ایوانی میباشد که در دو ضلع شرق و غرب آن گنبدخانه‌های شاهزاده عبدالله و رقیه خاتون قرار گرفته‌اند. پلان گنبدخانه سمت راست چهار ضلعی بوده که به هشت شانزده شکاف تبدیل گردیده و دارنده یک سردابه چلیپایی نیز میباشد. پلان بنای سمت چپ نیز شش ضلعی میباشد، قالب گنبدها به طور مخروطی شانزده رخنه‌ و دوپوشه میباشد.

پایین سقف زیرین گنبدخانه احتمالاً منقوش بوده البته اکنون با پلاستر گچ پوشانده گردیده‌اند.
این سازه امروز از باطن و خارج فاقد هر سیرتکامل تزئینات میباشد، بقایای کاشیکاری بسیار اندکی در برخی از نقاط سطح ها بیرونی گنبدها مانده میباشد. مصالح عمده این سازه دربرگیرنده: خشت، سنگ، چوپ و آجر میباشد، این سازه در سال ۷۶ به شماره ‌۱۹۶۴ در فهرست اثر ها ملی کشور ایران به تصویب رسیده میباشد.

امامزاده باتقوا تجریش دربین تعدادی جاذبه توریسم طهران تشریفات مشهد قرار گرفته میباشد. بعضا از آنان به اندازه‌ای مجاورت امامزاده‌اند که با تعدادی دقیقه پیاده روی به آن ها خواهید رسید. خوب میباشد برای زیارت امامزاده و بازدید از جذاب‌های توریسم دور و بر آن، دست‌کم یک عصر را فرصت بگذارید. ولی این این حوزه‌ برای یک روز تهرانگردی بی نقص هم جاذبه داراست.

بازار تجریش
بازارهای سنتی هر شهر، جزو دیدنی‌ترین جالب‌های آن میباشند. بازار تجریش یکی کهن‌ترین بازارهای طهران میباشد و مانند بقیه بازارهای سنتی از یکسری دالان داخل هم تشکیل‌شده میباشد که در هر دالان صنف خاصی عمل می‌نمایند؛ بازار میوه تجریش یک کدام از مشهورترین بخش‌های آن میباشد. در بازار میوه و سبزی تجریش میتوانید هر نوع میوه‌ای را پیدا نمایید.حتی اشخاصی که قصد خرید ندارند هم از رونق و سرزندگی این بازار لذت می برند. مسجدها، حسینیه‌های دیرین، غذاخوری‌های سنتی دور و بر بازار و… جذاب‌هایی میباشند که نباید آن‌ها‌را از دست بدهید.بازار تجریش صحیح کنار امامزاده باتقوا قرار گرفته میباشد و دو عدد از ورودی‌های امامزاده بدین بازار منتهی می گردد.

پاساژ‌ ارگ
پاساژ ارگ یک راءس خرید تعالی در طهران میباشد که ۵ طبقه پارکینگ و ۵ طبقه تجاری دارااست. این پاساژ یک راس تفریحی میباشد و از امکاناتی زیرا کافه، رستوران، فود کورت، آمفی تئاتر و بام سبز برخوردار‌است. مجتمع تجاری ارگ هر روز از ساعت ۱۰ تا ۲۳ فعال میباشد. این پاساژ در ضلع شمالی میدان تجریش و در اولِ خیابان بهروزی‌آباد جای دارد. مسافت امامزاده با تقوا تجریش تا این پاساژ زیاد وجود ندارد و با ده دقیقه پیاده روی به آن خواهید رسید.

پاساژ قائم
بخش اعظمی از جذاب‌های فضا امامزاده پارسا تجاری می‌باشند. پاساژ قائم عمر متعددی داراست و در کنار بازار سنتی تجریش قرار گرفته میباشد. این بازار از ساعت ۱۰ تا ۲۲ فعالیت می کند ولی در دهه محرم و روز ها عزاداری و همینطور آدینه‌ها شغل نمی‌نماید. پاساژ قائم صنف‌ها مختلفی شغل می‌نمایند. پس در حالتی‌که مجال متعددی برای خرید ندارید، خوب میباشد از دیگر مرکز ها خرید صرف لحاظ فرمایید و تنها به پاساژ قائم بروید. درین راءس هرآنچه نیاز داشته باشید را میتوانید بخرید.بازار قائم در خیابان شهرداری میدان تجریش قرار گرفته میباشد و مسافت آن تا امامزاده به اندازه تعدادی دقیقه پیاده روی میباشد

پاساژ تندیس
تندیس راءس خرید دیگری میباشد که در اطراف امامزاده جای دارد. درین راس خرید می توانید محصولاتی زیرا گونه های جامه‌های مردانه و زنانه، تولیدات آرایشی و بهداشتی، کیف و کفش و اکسسوری و… بخرید. پاساژ تندیس در چهار طبقه ایجاد شده است و به اجناس با کیفیت آوازه دارااست. درین پاساژ تجهیزات رفاهی مختلفی زیرا رستوران، کافی شاپ، دستشویی، پارکینگ، اتاق سیگار، پله برقی و بالا بر و مسیرهای ویژه معلولین وجود داراست.

خیابان ولیعصر
خیابان ولیعصر به بلندترین خیابان خاور اواسط آوازه داراست و آرم آن چنارهای منظمی میباشد که در دو طرف کاشته گردیده. خیابان ولیعصر جذاب‌های بخش اعظمی دارااست؛ از مرکز ها خرید گرفته تا گونه های رستوران و کافی شاپ و حتی جاذبه‌های تاریخی. گلشن بهشت و موزه سینما، تئاتر شهر، پارک ساعی، سینماهای آفریقا و استقلال و قدس و کاخ مرمر طهران در خیابان ولیعصر طهران قرار دارا هستند.

خیابان ولیعصر از میدان شیوه آهن در جنوب طهران استارت می‌گردد و به میدان تجریش در شمال طهران میرسد. این خیابان با بخش اعظمی از مسیرهای مهم طهران تقاطع داراست و به همین ادله یکی‌از شاهراه‌های مهم پایتخت محسوب میشود. در حالتی که قصد دارید از امامزاده باتقوا به خیابان ولیعصر بروید، خوب میباشد از حمل و نقل همگانی یا این که ماشین فردی به کارگیری نمایید یااینکه برای یک پیاده روی نسبتا وقتگیر مهیا گردید.

در همگی دانا و با هر آیین و آیینی که باشند، برگزاری تشریفات مشهد مراسم یادبود برای فردی که فوت گردیده و از دست داده ­اند مرسوم است و از اهمیت متعددی نیز شامل است. این مراسم در کشور‌ایران به صورت ویژه و خاصی برگزار می­خواهد شد. تا تعدادی سال پیش مراسم در منزل و مسجد برگزار می­شد و تا هفت روز ادامه داشت هرچند هنوز هم در بعضی بخشها به همین شکل برگزار می­گردد ولی به دلایل متعدد و به خصوص در شهرهای گران قدر این مراسم در یک مجلس ترحیم و هفتم خلاصه می­خواهد شد؛ به همین برهان برگزاری صحیح و مطلوب مراسم ختم، ترحیم و یا این که یادبود عزیزان­ مداقه بیشتری پیدا نموده است. دراین‌صورت صاحبخانه می­خواهد شایسته ترین پذیرایی از مهمانان به شغل آید تا هم احترام میهمان و هم شأن عزیز از دست ­رفته محافظت گردد.
چرا بسته پذیرایی ختم:
دلایلی مانند تأثرات و حزن روحی، نداشتن تجارب، نداشتن وقت و استحضار نداشتن از مواقعی که بایستی برای پذیرایی تنظیم خواهد شد، طاقت فرسا بودن تهیه کلیه وسایل پذیرایی و... سبب ساز شد‌ه‌است تا صاحب خانه ترجیح دهد از خدمت­ های آماده در‌این قسمت به کار گیری نماید.
یکی‌از خدمت های رایج این میباشد که از یک کمپانی یا این که دسته که شغل برگزاری مراسم را اعمال می­دهند بخواهند که‌این فعالیت را برایشان جاری ساختن دهند. درین مورد ها به جهت به کار گیری از نیروی انسانی بیشتر برای پذیرایی هزینه بالاتری دارااست و از طرف دیگر ممکن میباشد از میهمانان به انگیزه رفت و آمد زیاد در مراسم ختم، به صدق پذیرایی نشوند. شیوه دیگری هم رایج شد‌ه‌است که معمولی ­خیس و در عین حال شیک میباشد و آن استعمال از بسته پذیرایی ختم میباشد. اما چرا به کارگیری از بسته پذیرایی ختم یک سفارش مطلوب هست؟
تک تک مواقعی که باید در یک پذیرایی صحیح رعایت گردد، مانند بهداشت، شیک بودن بسته بندی، تشکیل داد حس احترام در میهمان، پذیرایی از تک تک مهمانان و... در بسته پذیرایی ختم در حیث گرفته می گردد.
مواد خوراکی و محتوای لازم برای پذیرایی در ختم، همه در یک پکیج عده شده است و نیاز وجود ندارد از جمله حلوا، رطب، میوه و... جدا سرو شوند.
بیشتر این مراسم ختم و هفتم در مساجد اجرا مي شود که اسباب و اثاث پذیرایی خاصی نیست و ضرورت استعمال از بسته پذیرایی ختم بیشتر حس می­شود.
هماهنگی ها با مسئولان جای برگزاری مراسم ختم
در مجلس ترحیم معمولا از مداح و سخنران برای زنده نگه داشتن خیال عزیز از دست رفته و وقار جا ماندگان دعوت می‌نمایند. تلاش کنید که‌این اشخاص را با پرس و جو و بازرسی پیدا نمایید. سخنران معمولا تلاش می‌نماید به کوتاهی قدمت آدم و فقیه بعداز مرگ اشاره نماید. مداح هم با یادآوری واقعه دشت کربلا سعی در تسکین قلب های خانواده متوفا داراست. معمولا در گه گاه به مکان مداح از دسته نی و دف نوازی در مجلس ترحیم دعوت می‌نمایند. معمولا همدم با کار این تیم اشعار عرفانی از حضرت مولانا را خوانده میگردد و فضای مجلس را عرفانی و عمیق می‌نمایند.

حیاط شمالی با دو مناره باشکوهی که در دو طرف تشریفات مشهد آن جای دارد، با کاشـی هـای رنگارنگ آذین گردیده است، به احتمال زیاد از بناهای عصر سلطان طهماسب صفوی میباشد.
دهنه حیاط شمالی که قدری از کف ایوان مرتفـع تـر اسـت، حدود ۱۱ متر و عرضش ۱۱/۵ متر میباشد.
دو طرف تراس، چهار کناره دارااست که به آیه ها کریمه قرآنی و روایات مزین بوده میباشد و هنگام فرمانداری سعدالسلطنه دو قطعه کاشی معرق با دو پاراگراف منقوش حي على الصلوة و حي على الفلاح : در آن‌ها از این بخش غیروابسته و به ارزش گزافی فروخته شد‌ه‌است.
در دو طرف تراس غربی مسجد جامع قزوین که در مقابل تراس شرقی واقع گردیده‌است، دو راهـروی شمالی و جنوبی دارااست، که به هشتی پشت تراس راه و روش داشته میباشد.
درب مسجد اول، در طرف غرب این حیاط مسدود بوده میباشد که برهان آن مشخص و معلوم وجود ندارد.
این تراس هـم از اثرها عصر صفویه میباشد. از کتیبه آن که به خط نستعلیق در کاشی لاجوردی بوده میباشد، صرفا دو بیت انتها آن محفوظ باقی‌مانده که عبارت میباشد از: فیضش چو روئت کرد افزون ز حد ـ گفتا به تاریخش کوچک ـ این طاق گل خلا ، بود ـ طـاق دل از این رو بنای سابق الذکر ، در طول پاد شاه سلیمان صفوی تاسیس شده است.
دهنه حیاط غربی ۹ متر و ارتفاع آن ۱۲ متر میباشد. یک ارسی سه چشمه هم از تراس غربی به رواق شمالی گشوده می گردد.
مهمترین و زیباترین تراس مسجد جامع قزوین ، تراس جنوبی میباشد . این تراس از حیث عظمت، بلندی سازه، متد و تزیینات متناسب، از بناهای معدود نظیر به‌حساب می‌آید.
دهانه ایـوان ۱۵ متر و پهنا آن ۱۳ متر و ارتفاعش ۲۱ تا ۲۲ متر میباشد.
ازاره های تراس مسجد جامع قزوین با سنگ و بقیـه با خشت تراش سازه گردیده‌است. در مسافت آجرها به مکان بندکشی با گچ، کاشی های باریک به رنگ لاجوردی مشهود است.
مشی ساختمان تراس به سیرتکامل دو اشکوبه میباشد و اشکوب زیرین به طور سه چشمه در جنوب واقـع شـده میباشد، که ورودی و خروجی شبستان ذیل گنبد به‌حساب می‌آید و دو چشمه هم در شرق و غرب میباشد که به رواقهای دو طرف گنبد انشعاب مییابد.
بالای اشکوب نخستین، مبنی بر چـشمـه هـای تحتانی ، پنج غرفه فوقانی سازه گردیده است که راهروی آن ها از پله‌پله در بین دیوار، تراس و گنبد بوده میباشد، که در حالا حاضـر مـسدود میباشد.
در میان اشکوب اولیه و دوم، کتيبـه باریکی به خط نستعلیق به رنگ لاجوردی در کاشی لیمویی رنگ وجود داراست در بالای اشکوب دوم ، کتیبه دیگری مشاهده می شود که به خط نسخه ها بهتر میباشد و سـوره مبارکه آدینه به رنگ طلایی در گاشی لاجوردی منقوش گردیده‌است.
در نصیب جنوبی حیاط سه چشمه، راهرویی می‌باشد که ورودی و خروجی شبستان (گنبدخانه) ذیل گنبد به حساب می آید و همینطور دو ردیف وسیع دارااست که قطر هر کدام ۹۵/۵ سانتی متر میباشد.
در جناح هریک از ردیف ها، لوحه هایی از سنگهای مرمر صیقلی نصب گردیده که سطور آن نیز به خط نستعلیق مندرج میباشد. لوحه دست راست که عبارت میباشد از هشت قطعه سنگ مرمر، در زمـان شـاه سـلیمان صفوی و به امر وی تاسیس شده است.

در واقع به حیث میرسد که آتشکده های زرتشتیان جمهوری تشریفات مشهد اسلامی ایران و چهارطاقی آن‌ها تحت عنوان الگویی برای تشکیل داد مسجد اهل ایران بود و از طرفی خیلی از مساجد بر روی همین آتشکده ها و کلیساهای مسیحیان سازه شدند و از همین نحوه بود که معماری اسلامی در شیوه تکامل قدم برداشت و طولی نکشید که آنچه از دیگر افراد تاسی کرده بود تجدید لحاظ کرد و آنهایی را که با طبیعت و مقتضیاتش هماهنگی نداشت و بیگانه می نمود و یا این که با ذوق و سلیقه اش سازگاری نداشت، راحذف کرد و خویش تحت عنوان یک معماری با هویتی غیر وابسته در معاش عموم مطرح شد.
.

مسجد در جمهوری اسلامی ایران درصدر اسلام برنامه ای عربی داشتند؛ البته به ندرت مسجد اهل ایران خصوصیت خویش را با دو جزء بسیار قدیمی در معماری قبل از اسلام (اتاق گنبددار و تراس) بسیار بی نیاز کرد.
اتاق گنبددار یا این که از معماری کاخ زمانه ساسانیان سرچشمه گرفته بود و یا این که از آتشکده های ساسانی که بسیار رایجتر و خرد خیس بودند و چهار مبنا با ورودیهای قوسی صورت داشتند که به آنان چهارتاقی گفتند. این دو خصوصیت آورده شده خاص مسجد اهل ایران میباشد.
مساجد چهارایوانی، با ساخت و ساز فضای گنبدخانه ای در کنار محراب، تأکید بر پایه قبله و جهت گیری شمالی، جنوبی خصوصیت های اساسی مسجد اهل ایران را به خصوص در زمان قرن ها پنجم و ششم هجری به خویش تخصیص داده میباشد.
مسجد در کشور‌ایران در مقطع قرن ها پنجم و ششم هجری در وجود الگوی چلیپا معرفی گردیده است و انگیزه این تفاوت را در معانی مشترک فرهنگ و تمدن اهل ایران و اسلامی کاوش می نماییم، که در بقیه تمدنها اینگونه اشتراکی وجود نداشته میباشد.
الگوی چلیپا که در وحدت بخشیدن به ساختارهای فضایی یک سازه نقش مهمی دارااست؛ ریشه در معماری پیش از اسلام داراست و برای نخستین دفعه در معماری پس از اسلام در قرن ششم هجری در مسجد اهل ایران ظواهر گشته و انگیزه این تغییر تحول درین مقطع در پندار های حاکمان و فیلسوفان و هنرمندان عصر آل بویه به بعد از آن بوده میباشد که همواره خواستار لینک پندار اهل ایران با فکر اسلامی بوده اند.
بیشتر بخوانید: مسجد ساوه (اولیه تاثیر تاریخی ثبتی استان مرکزی مسجد جامع ساوه با 1000 سال عمر)
طرح
نخست سده سوم هجری و با بسط شهر ها و روستاها، مسجد گران قدر و باشکوهی در بیشتر شهر ها با تهرنگ شیستان بومسلمی بنیاد شوید.
مساجد کشور‌ایران صدر اسلام تا پیش از زمان آل بویه رواقی بوده اند. البته از آن عصر به بعد از آن با اعتنا خاص بزرگان، حکما، پادشاهان و بالاخص هنرمندان معمار و سازه مساجد با دگرگونی عمده ای مواجه شـدند و طرح های شبستانی و بعد ها چهل ستونی با اجراهای مناسب و بویژه نماسازی های بسیار چشمگیر از هنر بخصوص در زمان صفویه به وجود آمدند.
پروسه تشکیل داد مسجد در کشور‌ایران از عصر صفویه تا امروز هم زیرا با اصالت از طرح و نقوش بس خوشگل در نماسازی ها منفعت زیاد برده میباشد، که در مواقعی فراوان اثرها بدیع و شگرف برای کشور ایران به عالم اسلام نثار شده است.
مجموعاَ، مسجد اهل ایران در ایجاد کرد بایستی از سه اصل: پیاده سازی، اجرای بنا ای و نماسازی های شگرف الهی منتفع باشـد و با استعمال از مصالح متفاوت و با حسن سـلیقه اخلاق خواهد شد تا زیباسازی مسجد را از هر جهت بی نقص سازد.
در پی تشکیل داد مسجد در ساختار مساجد مدرن، خلال پیش بینی این سه اصل، ضروری میباشد فضاهای موردنیاز در مقیاسی قابل قبول و سـپس با حیث اصول معماری ساخته خواهد شد تا مسجد غیر از کانون توحیدی، با فضاهای خویش باعث ساخت‌و‌ساز علت های فرهنگی، آموزشـی، پژوهشـی، تحقیقاتی، هنری، تفریحی ورزشی و … برای عوام مردم، خصوصاً جوان ها شـود.
بیشتر بخوانید: مسجد جامع اردستان (اول مسجد 2 طبقه تاریخ معماری اسلامی)

امامزاده عقیل یکی سابق‌ترین اثر ها زمان سلجوقیان تشریفات مشهد در استان کردستان میباشد که در ۶۵کیلومتری شمال بیجار قرار گرفته میباشد. امامزاده عقیل در شهر حسن‌آباد یاسوکند از توابع بیجار و در ۶۵ کیلومتری شمال بیجار در مسیر جاده بیجار به زنجان جای دارد که سالانه پذیرای مهمانان و گردشگران داخلی و فرنگی میباشد. بنای امامزاده عقیل یکی‌از سابق‌ترین اثر ها معماری کردستان در عصر اسلامی میباشد. بنای امامزاده عقیل در یک محوطه سابق عظیم که احتمالاً یک شهر میباشد، قرار گرفته و اثر ها سفالینه‌های آن از عصر سلجوقی ارثیه میباشد.
این سازه مربع صورت و بعدها فضای داخلی آن ۶×۵/۶ متر میباشد. در هریک از اضلاع سازه، طاق نما و در کناره‌ها فیلپاهایی به صورت دایره درنظرگرفته شده میباشد. از خصوصیات بارز معماری این سازه آجرکاری با طرح‌ها و نوشته‌های متفاوت میباشد و عبارت” بسمله” آن خوانده گردیده است. در درون ساختمان، تزیینات گچ بری جذاب و کتیبه‌هایی به خط کوفی میباشد. کتیبه‌ها دربردارنده نشانه‌ها قرآنی و احتمالاً فرصت تشکیل داد سازه میباشد. گنبد سازه تخریب گردیده است. نوع معماری و تزیینات به عمل رفته در سازه، تاریخ تاسیس آن را به عصر سلجوقیان نسبت داده و تداوم به کارگیری از آن را در حین ایلخانیان نشانه میدهد.هیبت کاربندی آجرها درین بخش دیدنی توجّه میباشد، بر روی تزئینات گچی و قرنیس‌ها می‌اقتدار خطوطی را یافت که انواع هندسی را نماد میدهند. آجرهای به عمل رفته درین سازه چهارگوش و خرد به بعدها ۱۵×۱۰ سانتی‌متر میباشند که ضخامتشان به ۵ و به طول ۷۵ سانتی‌متر می رسد و از کف این بخش با سنگ تراش قرمز‌رنگ بدنه دیوارها را پوشانده میباشد. در نعل درگاه ورودی به آستانه، از چوب مصرف شده و در اینجا هم یک پلّه عمودی به باطن بقاع داراست.

ساختمان امامزاده قابل مقایسه با امامزاده ” باکندی” و مقبره «پیر» در تاکستان میباشد و به ویژه، از لحاظ نمادهای دکوری با مقبره پیر در تاکستان همانندی بسیار داراست. این سازه را می‌قدرت در شمار مهمترین بناهای عصر سلجوقی در جمهوری اسلامی ایران به اکانت آورد امامزاده عقیل از فرزندان امام موسی کاظم (ع ) میباشد. بر این محور محمّدعلی کوشاو سخت کوش در کتاب سیمای بیجار گروس نسب این امامزاده را با هفت واسطه به امام هفتم منتهی میداند که از قرار پایین میباشد: امامزاده عقیل بن عبدالله بن احمد بن محمّد بن ابراهیم بن محمّد یمانی بن عبیدالله بن امام موسی کاظم (ع) باباِ امامزاده عقیل به تصریح ابن طباطبای نسّابه از اعلام قرن پنجم هجری در شهر همدان می‌زیسته و در حال حاضر آرامگاه وی در‌این شهر از زیارتگاه‌های دارای اسم و رسم میباشد. وی دارنده پنج اخوی به اسامی، ابواسحاق ابراهیم، ابوالحسین موسی، ابوالحسن علی، ابومحمد قاسم و هاشم میباشد که عموهای امامزاده عقیل‌اند و در نهاوند صاحب و مالک گنبد و ضریح هستند.
این تاثیر در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۶ با شمارهٔ تصویب ۱۹۳۱ به‌تیتر یکی‌از اثرها ملی کشور‌ایران به تصویب رسیده میباشد