مجله خبری تشریفات

پس از دفن عزیز از دست رفته، عالی میباشد یک تشریفات مشهد مداح بیان مصیبتی مختصر اعمال داده و آگهی جای برگزاری مراسم ختم را جاری ساختن دهد. فرد موردنظر باید بر خواندن قرآن، شیوه تسلیت و سپاس، نوحه خوانی و دعای نقطه نهایی مجلس احاطه داشته باشد، سخنرانی مداح خوب میباشد حدود 10 دقیقه باشد تا میهمان ها خسته نشوند. درصورتیکه می خواهید مراسمی زمان بر خیس بر رمز مزار برگزار نمایید از تشریفات ترحیم پردیس سایه بان و صندلی برای نشستن میهمان ها و پذیرایی آن ها تنظیم فرمایید.

وسایل لازم در مراسم ختم
دمنوش، قند و آب معدنی
تهیه و تنظیم آبمیوه برای برگزاری مراسم ختم و ترحیم مرسوم میباشد، میتوانید به مکان تهیه و تنظیم دمنوش از آب میوه و یا این که شربت نیز استعمال فرمایید.در شکل تنظیم دمنوش خوب میباشد از قند های یک نفره بسته بندی گردیده به کار گیری نمائید.

رطب، حلوا و میکادو
پذیرایی میهمان ها با حلوا و رطب در مراسمات ختم مرسوم میباشد، می‌توانید رطب را با تزئین مغز گردو و فارغ از هسته و حلوا را بصورت تک نفره مهیا نمایید.

پک پذیرایی مراسم ختم
پس از سرایت COVID-19، به کارگیری از پک های پذیرایی در مراسمات ختم و ترحیم مرسوم شد‌ه‌است، این پک های پذیرایی دربرگیرنده، دو یا این که سه تا میوه نو و یکی کیک و نوشیدنی میباشد که در پایان میان میهمان ها در مسجد پخش میشوند.

یکی خصوصیت های بارز گلشن خان شوشتر ،همجواری تشریفات مشهد با شبکه گرگر و دسته بنا های آبی رنگ شوشتر میباشد.
گلشن خان شوشتر دارنده یک نظام آبیاری دارای انسجام و شبیه با الگوی جامع گلشن اهل ایران میباشد که در امتداد اساس اساسی گلشن انتظام یافته میباشد.
منبع آب ما یحتاج جهت آبیاری گلشن خان شوشتر به وسیله نوعی قنات رودخانه ای یا این که زبان محلی شفته مدد می گردیده‌است.
انگیزه استعمال از سیستم قنات، بالا بودن طول گلشن نسبت به سطح آب رودخانه میباشد.
بنابراین دهانه ی آبگیر شفته در در بالادست رودخانه و در محوطه آسیاب ها و آبشارها جای‌دارد.
بعد از آن آب در دل تونل هایی دست نماید و آب بر بنام مجرای شفته یا این که نیرو که در زمین های صخره ایی حفر شـده اند، روان گردیده و با شیبی مطلوب و بعد از طی مسیری به ارتفاع تقریبی ۴۵۰ متر به تیم ی گلشن خان میرسد.
وجه تمایز شفته ی گلشن خان شوشتر با انواع دیگر قنات در آن میباشد که، میله چاه بصورت افقی میباشد و در شغل اسم داراست.
در فعالیت تحت عنوان روزنه ای جهت هوادهی و تهویه ی مجرای شـفته کار می نماید که گاها اضافی آب سرازیر مجرا را نیز به رودخانه برمی گرداند.
آب بعد از خروج از نیرها وارد گلشن خان شوشتر می شـود و بعد بوسیله حوضچه ها و جوی بار های تشکیل‌شده از سنگ به نقاط متعدد گلشن منتقل میشود و در سطح گلشن توزیع می‌گردد.
آب از شالوده مهم به نهرهایی در پای درختان باطن هر کرت هدایت میگردد که بعداز آبیاری درختان گلشن، سرریز آن مجدد از روش جویهای آبی‌رنگ خطی و آبگینه هایی در اواسط آن‌ها به داخل گرگر ریخته میشود.
نظام آبیاری گلشن خان شوشتر و جریان آب در امتداد مبنا اساسی درختان نخل ، در جوی بار هایی کنده گردیده در زمین و در یک مسیر خطی غیرم ساختاری پویا و دینامیک را در گلشن پدید می‌آورد.

نظام کاشت
نظام کاشت گلشن خان شوشتر حاوی تیم عظیم ای از درختان میوه میباشد، ولی نخلهای خرمای رمز به فلک کشیده یکی‌از مهم‌ترین درختان این گلشن به اکانت می‌آیند که با موقعیت اقلیمی ناحیه نیز به طور کامل سازگارند و به زیبایی هر چه بیشتر این گلشن افزوده اند.
درخت انجیر، انار، توت، مـوز و مرکباتی مثـل مالامال تقال، نارنج، ا لیموی ترش و همینطور درخت کنار، از درختان مستقر حیطه، از سایر درختانی می‌باشند که در بستر گلشن خان قابل مشاهده اند.
این درختان کلیه متناسب و سازگار با آب و هوا و موقعیت اقلیمی حیطه گزینش و کاشته گردیده اند.
ولی درین فی مابین درختچه های زینتی و گونه های گلهای رز، محمدی، گل سلطان پسند، گل کاغذی و لاله عباسی نیز به چشم میخورد.
همینطور فواصل کاشت درختان در امتداد پایه مهم منظم و یکسان میباشد و نوعی تقسیمات منتظم را در و هندسه ی گلشن بوجود آورده میباشد.
نخل های رطب ارکان شاخص نظام کاشت گلشن خان شوشتر هستند که امتداد آن ها در ساختار گلشن به طور کامل به چشم میخورد.
این درختان در پدید وارد شدن ساخت‌و‌ساز وضعیت مساعد برای درختان میوه گلشن نقشـی مهم

ترسیم میباشد مراسم پاتختی صحیح فردای پای کوبی عروسی تشریفات مشهد برگزار خواهد شد. در‌این مراسم عروس خانم آرایش و پیرایش کرده و با لباس قشنگ روی یک صندلی می‌نشیند. مهمانان دعوت گردیده نیز بعداز رقص و تبریک به عروس، هدایایی پیشکیش عروس خانم خواهند کرد.
ماه عسل
ماه عسل از سنت‌های پرخاطره عروسی اهل ایران می باشد. بعداز برگزاری مراسم عروسی و پاتخت، عروس و داماد به مهاجرت رفته تا با رفتار هم بیشتر آشنا شوند. این مسافرت میتواند داخلی یا این که فرنگی باشد.
آداب و رسوم عروسی اهل ایران در نقاط گوناگون کشور ایران
در اقصی نقاط کشور‌ایران برپایی عروسی اهل ایران با شکوه و جلال خاصی برگذار شود. در برپایی این مراسم تفاوت‌هایی در هر شهری با اعتنا به سنت‌های خاص هر حیطه وجود خواهد داشت. برای شناخت با آداب و رسوم عروسی اهل ایران در نقاط گوناگون جمهوری اسلامی ایران بزرگ با ما یار باشید.

مازندران
ضمن مراسمات نام برده در اولِ نوشته ی علمی، مازندران دارنده رسوم متفاوتی خواهد بود. از جمله برای دعوت مهمانان به مراسم عروسی از زنی که به آن خورگیر میگویند استعمال گردد. از سایر مراسم دیدنی عروسی اهل ایران در مازندران می‌اقتدار به خرج بر اشاره نمود.

خرج بر به مراسمی گفته می‌گردد که داماد یک روز باقی‌مانده به عروسی با به کارگیری از قاطر و گوسفند، مواد غذایی نظیر گوشت، برنج و دیگر اقلام ضروری را با ملازمت موسیقی سنتی روانه منزل عروس گردد. اقوام داماد درین مسیر او‌را ملازمت خواهند کرد. حنابندان در مازندارن در شب پیش از عروسی به صورت سری برای عروس و داماد جاری ساختن گردیده و دو خانواده به رقص و جشن و پای کوبی و شعف خواهند پرداخت.

در روز عروسی نیز سینی بزرگی برای گردآوری هدایای نقدی مهمانان تهیه و تنظیم شود. برای برگزاری این مراسم عده ای از اشخاص سینی‌ها را بر روی راز گذارده و آواز محلی رمز خواهند اعطا کرد. سنت دیگر عروسی اهل ایران در استان زیبای مازندران دادن یک سکه طلا و جواهرات از طرف بابا داماد به عروس مقابل در خانه نوعروس است.

رطوبت جز ناگسستنی دست اندرکاران مؤثر در حالت اقلیمی تشریفات مشهد میباشد که در تراس مرکزی نقش عمده ای انجام می نماید، رطوبت به معیار آبی رنگ که به صورت گاز در جو وجود دارااست ، یا این که به بخار آب مو جود در جو گفته می گردد.

معمولا در ایوان های مرکزی ، گودی باغچه هایی با گونه های گل ها و درختان ، و همینطور آبگینه با استخرهای معدود عمقی نیز وجود دارااست که خلال زیبایی با سایه اندازی و ارتقاء رطوبت نسبی ، به حالت مساعد تراس مرکزی امداد کرده و خویش از عنصرها مهم سیستم سرمایش طبیعی در‌این نوع به شمار منزل ها به حساب می آید.

آب هم عنصری میباشد که در تراس منزل کهن اهل ایران از مداقه ویژه ای شامل است و همانگونه که تیتر شد خلال تأثیری که در ساخت‌و‌ساز رطوبت و خنکی هوا داراست ، مفاهیم معنوی بی نیاز نیز در فرهنگ وتمدن اهل ایران اسلامی داراست.

گنجایش حرارتی و گرمایی ویژه آب نسبت به بقیه اجسام در روی کره زمین بیشتر میباشد ، به همین واسطه آب امکان ذخیره حرارت بیشتری نسبت به میانگین ذخیره حرارت بقیه اجسام در روی کره زمین را دارااست ، به همین استدلال میباشد که وجود آب در اقليم حوزه‌ میتواند سبب میانروی جايگاه حرارت در حین شبانه روز گردد.

فضای سبز
تراس منزل دیرین اهل ایران که به صورت مرکزی نقش بسته میباشد در سه منزل عامریها ، بروجردی ها ، طباطبایی ها معین گردیده است و با مقایسه این منزل ها به‌این فیض می رسیم که با ارتقا مساحت ایوان مرکزی ، مساحت فضای سبز نیز ارتقا داشته میباشد و ترازو ارتقاء آن در تعدادی منزل پایان با اینکه از دید مساحت تراس با هم تفاوت دیده گیری داشته اند ، البته از دید تفاوت مساحت فضای سبز این تفاوت چندان دیده گیر نبوده میباشد.

آرامگاه رفعت سمنانی در محوطه فرمانروا عبدالعظیم تشریفات مشهد واقع شد‌ه‌است .محمد درستگو رفعت سمنانی دارای اسم و رسم به رفعت سمنانی (۱۲۶۱-۱۳۱۰ شمسی) از شاعران صوفی ‌مسلک اهل ایران میباشد. او در سمنان زاده شد و بعداز علم آموزی نخست جوانی به طهران رفت. بعد از مسافرت به حج در سلک دراویش نعمت‌اللهی فرمانروا‌شاهی درآمد و مدتها در گناباد از محضر شاه علیشاه بهره برد. روزگاری نیز در نیشابور، نهاوند و خراسان بسر موفقیت. وی بیشتراز هر چیز به دیدار و مصاحبت با عرفا مایل بود،به طوریکه در آثارش دیده می شود در بعضی کشورهای آسیایی و عربی به سیر و سیاحت پرداخت. اثر ها اشعار رفعت، در «طومار سخنوران» نوشتن اسداللّه ایزد گشسب، ۴۵٬۰۰۰ بیت تقریب زده شد‌ه‌است. البته رفعت در پیشگفتار‌ای که بر کتاب « سرالاسرار» خود نوشته، اثرها خویش را ۵۰٬۰۰۰ بیت بیان نموده است. به‌هرحال فعلا صرفا حدود ۱۱٬۰۰۰ بیت از اثر ها وی باقی‌مانده میباشد. یعنی نزدیک به ۷٬۰۰۰ بیت در دیوان شعر و ۶٬۰۰۰ بیت در سرالاسرار (تعبیروتفسیر سوره یوسف).

رفعت در ذهن ها، قصیده‌ها و غزل‌ها نوآور عدم وجود، همان طور که در اشعار یکنواخت و یکسان زمان قاجاریه و اولِ مشروطیت نوآوری نادر بود. دکتر معالج ذبیح‌الله صفا در پیشگفتار کتاب شعر رفعت، خلال ثنا از برخی از شعرها و تفکرات عارفانه وی، به مواقعی از خطاهای شعر سرا در کاربرد واژه و کلمه‌ها و ساخت ترکیبات صحیح اشاره کرده و برهان آن را به دور بودن رفعت از اطراف‌های قانونی و کلاسیک متانت دانسته میباشد. رفعت تا نقطه پایان قدمت، زندگ ی بی‌تلکف خویش را رها نکرد و تا زنده بود مجرد زیست و همسری تفویض نکرد. او سال‌های انتها قدمت را در طهران به‌رمز پیروزی و در سال ۱۳۱۰ شمسی (بر پایه ی با ۱۳۵۰ قمری) درگذشت و در محوطه آرامگاه پادشاه‌عبدالعظیم در شهر ری به خاک ودیعه شد.

حاجي محمد راستگو متخلص به رفعت كه سازه بر گفته معمرين سمنان شعوري تخلص داشته میباشد (ولي در اثرها جان دار وی اين تخلص مو جود نيست ).
سالهاي زندگي وی در سمنان مخصوص به اوائل جواني اوست پس از مهاجرت حج درسلك فقراي صفي عليشاهي در آمد و مدتها در گناباد از محضر فرمانروا عليشاه به کار گیری كرد و بعداز وی به فروغ عليشاه تجديد عهدوپیمان كرد روزگاري نيز در نيشابور و نهاوند و خراسان بسر پیروزی.
رفعت به گویش عربي مسلط بود و در علم ها و فلسفه و حكمت نيز وارد بوده میباشد آوازه رفعت بيشتر بخاطر غزلي میباشد با اين باخبر:

شب شمع يكطرف فیس جانانه يكطرف

اینجانب يكطرف در حریق و پروانه يكطرف

گنبد مسجد در معماری اسلامی، معنایی از مقصود تشریفات مشهد و منزلت وصال به مقصود را داراست. معماران برای پیاده سازی گنبد و گلدسته که یکی بزرگترین راز پردازی ها در مساجد میباشد، رموز و دلایل خاصی را مطرح کرده اند؛ برخی می‌گویند که گنبد مسجد مانند: سرانسان میباشد و دو گلدسته، مانند دو دست که به موقعیت التجا و التماس و خواهش در کنار رمز، رو به اسمان و رو به ذات اقدس الهی بلند گردیده است؛ مانند هر که دست هایش را در جلوی رمز و شکل، حتی از راز فراتر برده میباشد و دعا می نماید.

فلسفه رنگ گنبد مسجد چیست؟
رنگ از انتشار نوروروشنایی نتیجه ها میشود و نمایانگر کثرتی میباشد که ارتباطی ذاتی با وحدت دارااست . از نگرش اندیشمندان هنر اسلامی ، رنگ سپید نشان وجود مطلق میباشد که خویش، سرمنشأ هستی به حساب می آید و رنگ سیاه که پوشش منزل کعبه میباشد نشانه اساسی بلندمرتبه و فراوجودی میباشد که منزل کعبه با آن رابطه داراست. رنگ های آبی رنگ، فیروزه ای و طلایی در نقاشی اسلامی و اهل ایران، جلوه هایی از معانی باطنی روان در بطن رنگ هایند.

مداقه و منزلت رنگ در معماری اسلامی آیتم اعتنا بدون نقص قرار گرفته میباشد مانند:

سبز رنگی میباشد وسط و معتدل. سبز ، رنگ تانی ، درنگ ، ادب و متانت خردمندانه میباشد. یک کدام از اصیل ترین رنگ های مطرح درهنر اسلامی رنگ فیروزه ای میباشد ، همینطور آبی‌رنگ لاجوردی هسته تمثیل مراقبه و مشاهده میباشد. آبی‌رنگ تکان دورانی دورنگرا داراست و به همین برهان دربین صورت های هندسی با دایره موافق و هماهنگ میباشد. به همین عامل آبی‌رنگ و سبز بیشتراز رنگهای دیگر در گنبد مسجد مستعمل میباشد.

حرم امامزاده عبدالمطلب تشریفات مشهد در چهار کیلومتری روستای پیک از توابع شهرستان زرندیّه و در کیلومتر چهل بزرگراه ساوه ـ طهران واقع گردیده‌است.این سازه بسیار بدیع‌خیس و شاخص‌خیس از دیگر بناهای روستا بوده و به منجر مقام اعتقادی و مذهبی آن فی مابین عموم محل بسیار آیتم اعتنا میباشد. زیارتگاه ”امامزاده عبدالمطلب” در لبه جنوب غربی روستا و حدودا در مسافت یک کیلومتری آن و بین تپه ماهورهای معدود طول حومه روستای ” پیک” واقع گردیده که بوسیله یک جاده خاکی به روستا مرتبط میگردد.

قسمت های تشکیل دهنده گروه امامزاده
بنای امامزاده عبدالمطلب در برگیرنده تیم امامزاده حسینیه، انبار، غسالخانه، اتاق‌های اقامتی، توالت و اتاق کفش‌کن میباشد.

صورت ظاهری
از باطن به طور یک مربّع چهار ضلعی به بعد ها حدود ۵/۸×۷ متر میباشد که از خارج از پی به طول حدود ۳ متر چهار ضلعی و آن گاه به طول ۷۰/۱ به طور هشت ضلعی میباشد و بر روی آن، گنبد به طور مخروطی از باطن و هرمی ۱۲ سوراخ از بیرون تاسیس گردیده است.در طرفین بقاع، دو اتاق به بعد ها ۷۰/۲×۲۰/۳ نزدیک به سال ۱۳۳۰ تشکیل‌شده و روی آن‏ها نیز دو اتاق خرد تاسیس گردیده‌است. در طی قاجاریّه و نزدیک به سال ۱۲۵۰ هـ. ق، حیاط با شکوهی به حرم الحاق گردیده که طول آن ۵/۶ متر میباشد.زیارتگاه تک ایوانه نام برده در مجموع دارنده یک صحن با پلانی مربع صورت هست که گنبد اساسی بر روی آن واقع گردیده و تک ایوانی نیز در سمت شمال آن جای‌دارد.

در طرفین این تراس، تک حجره‌هایی دو طبقه وجود داراست که منش ورودی به بام از درون حجره شرقی میباشد. گنبد سازه به عنوان مثال گنبدهای هرمی صورت ترکدار میباشد که به طور دوازده وجهی بوده و به طور دوپوشه و با خیزی معدود در گنبد فوقانی انجام شد‌ه‌است. روش اتصال گنبد بیرونی به گنبد درونی در‌این سازه بسیار قشنگ و چشمگیر هست.

گنبد سازه، هرمی ۱۲ رخنه‌ به طول حدود ۱۵ متر از کف زمین میباشد که با کاشی‌های فیروزه رنگ به بعد ها ۸×۱۸ سانتی متر هنرمندانه و بسیار قشنگ طرّاحی گردیده بود. دیوارهای حرم با آجرهای ۲۲×۲۲ و به قطر ۷۰/۱ متر پوشش یافته و
سقف حرم به طور ضربی جاری ساختن شد‌ه‌است. در صحن بلندمرتبه بقاع، تعداد ۱۳ اتاق به بعدها تقریبی ۵۰/۴×۱۰/۳ متر به عنون زایر سرا تشکیل‌شده و قبور ۶ شهید روزگار نزاع تحمیلی زینت قسمت آن میباشد.

این سازه نیز همچون عمده بناهای تاریخی جانور در محل، از ساخته‌های زمان صفویه هست.

هر كس در آن نماز بگزارد و با پاکی نیت تشریفات مشهد آفریدگار را بخواند، آفریدگار نیازش را برطرف می كند.»

- «هر كس در آن از پروردگار امنیت بخواهد، پروردگار او‌را از کلیه آنچه از آن هراسان است، امنیت می دهد.»

- «باخبر باشید، شب و روزى نیست، مگر اینكه ملائكه براى دیدار از آن و عبادت آفریدگار تشریفات مشهد در آن به زمین میایند.»

- «در حالتی که من نزدیك شما بودم، تن‏هادر آن مسجد نماز می خواندم.»

ویژگى‏ هاو فضیلت هاى مسجد سهله‏

درباره ویژگی هاى خاصّ این مكان مقدّس مى‏ اقتدار نکات زیر را برشمرد:

اقامتگاه پیامبران و صالحان میباشد؛

اقامتگاه جانشینان امام مهدى ( علیه السلام ) خواهد بود؛
اقامتگاه حضرت ابراهیم ( علیه السلام ) بود؛
اقامتگاه، عبادتگاه و كارگاه بافندگى حضرت ادریس ( علیه السلام ) بود؛
اقامتگاه حضرت مهدى ( علیه السلام ) بعد از ظهور آن حضرت خواهد بود؛
آنجا پایگاه حضرت خضر می باشد؛
اینجا تربتى می‌باشد كه همگی پیامبران از آن آفریده شدهاند؛
رهگذر راهیان پردیس است؛
محلّ تقسیم غنایم در بعدازظهر ظهور خواهد بود؛
محلّ عروج فرستاده؛
محلّ نزول فرشتگان؛
محلّ نیایش حضرت صاحب و مالک الزّمان ( علیه السلام )؛
مركز مال عموم حضرت مهدى (عج)؛
منزلت صالحان و پیامبران می باشد؛
صور در اینجا دمیده میگردد؛
دعا در این مسجد، مستجاب می باشد؛
فرشتگان هر شب و روز در آن فرود میآیند؛
فاروق اعظم اینجاست؛
محشر به سوى این مسجد میباشد؛
در كنار آن هفتاد هزار نفر محشور می‌شوند كه همگى به بهشت می‌روند.
مسجد سهله

امام مهدى (عج) و مسجد سهله‏

دراین مورد احادیث زیادى از ائمّه ( علیه السلام ) روایت گردیده‌است، به عنوان مثال اینكه:

- بدانید كه آن منزلگه مالک شما هنگام قیامش میباشد.

- پیوسته قائم ( علیه السلام ) در آن میباشد.

- مال همه مردم و محلّ تقسیم غنائم مسلمانان در آن میباشد.

این کلیسا در نصیب داخلی خویش بسیار بلندمرتبه تشریفات مشهد می‌باشد و وضعیت پیچیده‌ای دارااست. تالار اصلی آن یک گنبد مرکزی با شعاع ۲۴/۳۱ متر و طول در حدود هفت متر دارد. این گنبد از چندین سقف پی درپی و همینطور 40 پنجره کمانی تشکیل‌شده میباشد. این پنجره ها وسعت متعددی از نوروفروغ را وارد فضای تالار می‌نماید.

در طی قرن‌هایی که از قدمت این بنا می‌گذرد، گنبد تالار مهم را بارها ترمیم و مرمت کرده‌اند. اینک گنبد وضعیت دایره وار خویش را از دست داده و بیشتر مشابه به بیضی است. تمامی مقاطع داخلی با سنگ مرمر سبز و سپید و یا این که سنگ آذرین بنفش و یا این که موزاییک های طلایی رنگ فرش گردیده‌است. ردیف‌هایی که در فضای داخلی وجود دارد نیز روکش‌هایی از همین فرآورده دارا‌هستند و بنابراین فضاهای داخلی درخشندگی دیده گیری را ارائه می دهند.

به صورت کلی بخش‌های مسجد ایا صوفیه به گستردن زیر میباشد:

گنبد

کوزه مرمر

ایوان غربی و مدخل

سرسرای بالا

لژ اختصاصی ملکه

درب مرمر

مختصری از معماری مسجد ایا صوفیه

مختصری درباره تزئینات جانور در ایا صوفیه

تزئیات داخلی ایا صوفیه یکی از مهم ترین نصیب‌های آن را تشکیل می‌دهد، در طول جاستینیان این تزئینات پیاده سازی با تخته سنگ‌های مرمر روی دیوارها و موزائیک را مشتمل بر می شد. دو فرشته، جبرییل (Gabrial) و میکاییل (Michael) بر روی پشت و بغل سکوی خطابه کلیسا و شماری دکور تلویحی بخشی از تزئینات به مکان مانده از آن روزگار می باشد.

همینطور شماری موزائیک‌های تزیینی در این بنا وجود داشته است که در طول مبارزه‌های ضد مذهبی از فی مابین رفته‌اند و موزائیک‌های که اینک وجود دارا هستند مرتبط با پس از این نبرد‌ها می باشند. موزائیک‌های تزئینی، ثروت‌ها، عتیقه‌های مذهبی، تصویرهای نگارگری گردیده و... به مورو مجال در زمان همگی سال‌ها و قرن‌های تراس ایا صوفیه به این موسسه اضافه شدند.

بنا به نقل على بن ابراهیم بن هاشم، این سه تیم یهودى تشریفات مشهد نزد رسول آمده، گفتند مردم را به چه مى خوانى؟ فرمود: به گواهى دادن به توحید و رسالت خودم. من کسى هستم که نامم را در تورات مى یابید و علمایتان گفته اند که از مکه ظهور مى کنم و به‌این حرّه (مدینه) کوچ مى کنم... یهودیان گفتند: آنچه تشریفات مشهد گفتى شنیدیم؛ اکنون آمده ایم با تو صلح کنیم که به سود یا زیان تو نباشیم و کسى را علیه تو یارى نکنیم و متعرض یارانت نشویم؛ تو هم متعرض ما و دوستانمان نشوى، تا ببینیم فعالیت تو و قومت به کجا مى انجامد. نبی پذیرفت و قراردادى نوشته شد که یهود نباید علیه نبی یا یکى از یارانش به زبان، دست، اسلحه، مرکب، نه در پنهانى و نه آشکارا، نه در شب و نه روز اقدامى اجرا دهد و پروردگار بر این قول گواه می‌باشد. پس در شرایطی که یهود این تعهدات را نادیده بگیرد، پیامبر معبود مى تواند خون او را بریزد، زن و فرزندانشان را اسیر و اموالشان را غنیمت بگیرد. آنگاه براى هر قوم از این یهودیان نسخه اى جداگانه تهیه شد. مسئول عهد و پیمان بنى نضیر حى بن اخطب، مسئول عهدوپیمان بنى قریظه کعب بن اسد و مسئول قول بنى قینقاع مخیریق بود. (طبرسى، اِعلام الورى، ج1، ص157 ؛ مجلسى، بحار الانوار، ج19، ص110؛ احمدى میانجى، مکاتیب الرسول، ج1، ص260).

درین عهدنامه طرف هاى قرارداد به خوبى مشخص اند و پیداست که قرار عدم تعدی، در یک زمان براى هر سه خاندان بسته گردیده است. با آن که این متن فقط در کتاب اعلام الورى آمده، گزارش ها و شواهد تاریخى آن را تأیید مى کند، برای مثال در بسیارى از منابع وقتى صحبت از قسم شکنى سه بستگان یهودى به دربین آمد، تصریح شد‌ه‌است که آن‌ها هنگام ورود فرستاده پروردگار به مدینه، پیمانى را با آن حضرت امضا کردند (واقدى، المغازى، ج1، ص454؛ بلاذرى، فتوح البلدان، ص30؛ یعقوبى، تاریخ، ج1، ص370 و طبرى، تاریخ، ج2، ص172). یا این که گفته اند: یهودیان با پیامبر قرار گذاشتند که به سود و زیان او قدمى برندارند[5] (واقدى، المغازى، ج1، ص454 و بغوى، معالم التنزیل، ج4، ص313).

نکته قابل توجه آن که بعدها یهودیان یکایک بندهاى این قرارداد را زیر پا گذاشته، قسم شکنى را به کمال رساندند. آن ها با مسئولیت شدند که به هیچ یک از این اقدامات دست نزنند: همکارى علیه نبی، همکارى علیه یاران پیامبر، اقدام تبلیغاتى، اقدام مسلحانه، پشتیبانى تدارکاتى دشمن، مکر هاى پنهان و آشکار در شب یا روز. با وجود تمامی این قیدها و تأکیدها، در آجل خوا هیم دید که برخى از این موسسه ها با ذیل پاگذاشتن همگی این موقعیت، قول خود را نقض کرده، با مسلمان‌ها وارد نزاع شدند. پس هر سه خویشان یهودى که بامسلمانان درگیر شدند، باپیامبر به عنوان رئیس دولت مدینه قسم عدم تعرض داشتند.

شاید تصور شود که مقصود نبی از این قراردادها این بود که از موضع ضعف خارج خواهد شد. اما با دقت به سیره رسول گرامى(ص) اسلام تردیدى نیست که عهد هاى فرستاده خداوند به خصوص پیمان آن حضرت با یهودیان، استراتژى و نحوه اصولىِ او بود، نه تاکتیکى براى پیکار با آنان؛ یعنى در صورتیکه یهودیان نقض عهدوپیمان نمى کردند پیامبر هم چنان به آن پاى بند بود. انعقاد عهد ها اپلیکیشن حکومتى آن حضرت بود و هدف از آن، زندگى مسالمت آمیز با گروه هاى متعدد مثلا مخالفان؛ اما این که آن حضرت از نحوه غیب مى دانست که یهودیان پیمان شکنى خواهند کرد یا این که قرآن از این ویژگى آن‌ها سخن گفته ـ به فرض این که این آیات پیش از قول شکنى هاى یهود نازل شده باشد ـ دلیلى بر جدى نبودن این قراردادها نیست. اگر این تیم زندگى مسالمت آمیزى با مسلمانان داشتند قطعاً پیامبر معبود با آنان نمى جنگید. حمله به خیبر هم علاوه بر این که مسبوق به عهدوپیمان عدم وجود، عامل ها متعددى داشت که در مورد خیبر به آن اشاره خوا هیم کرد.

به طور کلى، اولیاى الهى بر پاى بندى بر عهدوپیمان تأکید فراوان داشتند و حتى در صورتی به زیان او و امت اسلامى بود، آن را نقض نمى کردند.[6] نمونه بارز آن صلح حدیبیه و قسم حکمیت است. در صورتیکه قریش به عهدوپیمان شکنى دست نمى زد، رسول آفریدگار بنا نداشت که چنین کند؛ چنان که امیرمؤمنان(علیه السلام) به رغم پافشارى خوارج، عهدوپیمان حکمیت را تا موعد قانونى اش نقض نکرد و پس از آن که حکمین طبق قرارداد عمل نکردند، مهیا مبارزه دوباره با شامیان شد.