مجله خبری تشریفات

مجموعاًَ مسجد شاه احمد یکی‌از جاذبه‌های استانبول است که هر گردشگری در هجرت به‌این شهر بایستی از آن دیدن کند. برای آشنایی بیشتر با جزئیات این مسجد، نوشته‌علمی پایین را بازرسی بفرمایید.

آشنایی با مسجد فرمان روا احمد (Sultan Ahmed Mosque)

مسجد آبی رنگ استانبول (The Blue Mosque) یا مسجد سلطان احمد (به زبان ترکی Sultanahmet Camii) یک مسجد تاریخی در شهر استانبول می‌باشد که شهرت بسیار زیادی دارااست و یکی‌از اصلی‌ترین حق اولویت‌های گردشگران و از مهم‌ترین نکات هجرت به استانبول می باشد. با این وجود مردم مسلمان استانبول هنوز بر روی فرش‌های قرمز رنگ و باشکوه این مسجد نماز میخوانند و یک مدرسه علوم فقهی در اینجا دایر شده است. یکی دلایل شهرت این مسجد، کاشی‌های آبی رنگ دست‌ساز تشریفات مشهد هست که دیوارهای داخلی مسجد را مزین کرده و شکوه و جلال مسجد را چندین برابر کرده است. این مسجد یک کدام از وسیع ترین مساجد ترکیه است و می تواند 10،000 نمازگزار را در خود جای دهد. به دنبال شما‌را با نصیب‌های متعدد مسجد فرمانروا احمد استانبول آشنا می‌کنیم. اما قبل از آن بهتر است مختصری با تاریخچه این مسجد آشنا شوید.

تاریخچه مسجد شاه احمد استانبول

پس از صلح امپراتوری عثمانی و سلطنت هابسبورگ در سال 1606 میلادی که به صلح زتسیتوتوروک (Zsitvatorok) مشهور می‌باشد و همچنین از دست رفتن بخشی از امپراتوری عثمانی درضمن جنگ‌های در میان سال‌های 1603 تا 1618 میلادی با کشور ایران، فرمانروا احمد نخستین تصمیم گرفت تا مسجدی تبارک و باشکوه بنا کند تا دوباره شکوه و اقتدار امپراتوری عثمانی را به نمایش بگذارد. اما پاد شاه احمد با توجه به شکست‌ها و ضررهای فراوانی که در طول پیکار‌ها داشت، بدون چاره شد برای تشکیل داد این مسجد از خزانه وام بگیرد.

معاش براساس خواسته‌ها و ارزشهای بقیه افراد باعث میگردد که آدم استعدادها و مواهب و هدایای اختصاصی خود را کشف نکرده و از خویش مسافت بگیرد و با اینکه خدا گنجینه هر که را در درون وی بنیان، ولی آن شخص در‌پی ثروت گمشده سایر افراد می‌رود و در غایت دست خالی و افسرده در حالیکه سرمایه وجودی خود را از دست داده می باشد به انتهای روش میرسد و چیزی غیر از پوچی و مشقت از دفتر خاطراتش نمی‌خواند. کسی در قبال جامعه منفعل می گردد که در قبال نفس و هوس خویش باخت را پذیرفته باشد. البته وی تشریفات مشهد که بر نفس خود احاطه یافته، در مقابله با نحوه‌های خطا اجتماعی هم مصلحانه و شجاعانه می‌ایستد و طریق دیگری را می یابد و می‌پیماید.

کلاً مساجد در طی تاریخ و به درجات مختلف، علاوه بر معبد و تشکیل نمازهای آدینه و جماعت، مکانی برای تشکیل جلسات دعوا و درس، تعلیمات فقاهتی و علمی، ایفا کارها قضایی، حل و فصل اختلافات، رسیدگی به کارها همگانی و عام المنفعه، دستگیری از مستمندان، محافظت بانک (بیت المال) بودند و بدین ترتیب گستره فرهنگی و اجتماعی مساجد بسیار چشمگیر بوده و انبوهی از پیامهای فرهنگی و اجتماعی از فراز منبر مساجد منتشر می شد.

در زمان حضرت فرستاده اکرم (r)، مسجد کانون توسعه و گسترش و پیشرفت تمدن بی نیاز اسلام بوده و اکثری از کار‌های فرهنگی مسلمانها در مسجد انجام می‌گرفت. جمعاَ می‌توان ذکر کرد که مقر فرهنگی و تدبیر بخشی اسلام از مساجد انجام شده و هستهٔ نخستین عمل‌های فرهنگی اسلام در مساجد درست شده میباشد. امروزه بعداز سپری شد 1400 سال، مساجد کارکرد فرهنگی خویش را از دست نداده‌اند؛ بلکه بر حجم دامنهٔ آنان نیز افزوده شده است. رسول اکرم (r) دور و اطراف مساجد را تماماً یک گوشه و کنار فرهنگی می‌دانستند.

در آخرها سال 947قمری، فرمانی به وسیله امیرالحاج مصری به مدینه رسید که محراب امام حنفی ها را مرمت نمایند و آن را در محاذی محراب شافعی ها قرار دهند. این فعالیت در 17 محرم سال 948 قمری شروع و محراب سلیمانی را بر آن اسم نهادند .

شاه سلیم در سال 980 قمری تعمیرات مورد نیاز را در بنای مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله و سلم) اجرا بخشید و گنبدی تشریفات مشهد در غرب منبر نبوی حد فاصل مسجد اساسی سازه کرد و آن را با کاشی های زیبا منقش و به نقوش ملون ، مذهب و در کناره ای از آن اسم خویش را به خط ثلث به یادگار حک کرد .

بعد از تعمیراتی که بنای مسجد در روزگار سلیمان و سلیم عثمانی به خویش مشاهده کرد شاه محمود عثمانی 1223/1255 قمری در سال 1233 قمری به تجدید بنای گنبد کارایی گماشت . گنبد مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله و سلم) که در نصیب فوقانی حجره مبارکه واقع می باشد و از یادگاری های قایتبای بود، به وسیله فرمانروا محمود عثمانی برچیده شد و به مکان آن گنبدی سبز رنگ که بعدها دربین عموم به قبه الخضراء آوازه یافت، سازه نمود که تا امروز همچنان بر فراز بنای مسجد جلوه گری می نماید. بنای این گنبد با یقین با مرمت هایی در بخش های بام مسجد توأم بوده می‌باشد که مورخان خاتمه کار آن را در سال 1255 قمری میدانند .

بعد از فرمان روا محمود عثمانی ، فرمان روا عبدالمجید عثمانی 1255/1277 قمری برای اولین بار در زمان حیات سلاطین عثمانی و پس از مهدی عباسی به اندیشه گسترش مسجد یاور با مرمت و تعمیر بخش های متفاوت آن به زمین خورد .

مسجد سهله

مسجد سهله یكى از اصلی ترین مساجد اسلامى میباشد كه در قرن ویّل هجرى در «كوفه» سازه نهاده گردیده و هم اكنون نیز این مسجد برپاست. این مسجد داراى قداست و منزلت والایى در میان بسیارى از مسلمانان بوده و اسم آن با اسم مبارك امام مهدى ( علیه السلام ) گره خورده می باشد.

مسجد سهله یكى از بزرگترین مساجد اسلامى میباشد كه در قرن ویّل هجرى در «كوفه» سازه گذارده تشریفات مشهد گردیده و هم اكنون نیز این مسجد برپاست. این مسجد داراى قداست و مقام والایى در میان بسیارى از مسلمانان بوده و اسم آن با اسم مبارك امام مهدى ( علیه السلام ) گره خورده است.

در روایات معصومان ( علیه السلام ) تأكید گردیده است كه این مسجد منزلگاه و مال عموم امام مهدى ( علیه السلام ) هست. علاوه بر این بسیارى از مؤمنان تأكید می كنند كه امام ( علیه السلام ) بارهادر این مسجد مشاهده گردیده و مقام امام در‌این مسجد، موقتا یكى از زیارتگاه‏ هاى مشتاقان و محبّان اهل بیت ( علیه السلام ) می باشد. استدلال اهمّیت این مسجد این می‌باشد كه در كمتر كتاب زیارتى میبینیم كه فصلى در امر فضیلت ها و ایفا و واجبات مرتبط با این مسجد نیامده باشد.

نامهاى این مسجد

مسجد بنى ظفر؛ 1 مسجد سهله؛ 2 مسجد القرى؛ 3 مسجد یرى؛ 4 مسجد بنى عبدالقیس؛ مسجد سهیل.

چرا شیعه‌ها شب چهارشنبه به مسجد سهله و مسجد جمکران میروند؟

فضای مسجد سهله همزمان با شب نصفه شعبان عطرآگین شد

راجع به فضیلت ها این مسجد، احادیث زیادى نقل شده است. از جمله:

الف- آیا می دانید كه اینجا محلّ ریسندگى حضرت عیسى ( علیه السلام ) بوده و از اینجا به افق عروج كرده و مقام وی در آن پر اسم و رسم میباشد

از نظرگاه الاقشهری، به استناد گفته ابن قدمت بنای مسجد در آن ایام، سه درب داشته می باشد. دربی در جهت دیوار جنوبی مسجد. دربی موسوم به باب عاتکه در شمال دیوار غربی که به باب الرحمه مشهور میباشد. و درب سوم به عبارتی باب جبرئیل فعلی میباشد که میانه دیوار شرقی مسجد قرار داشته است .

بعداز تغییر‌و تحول جهت قبله از بیت المقدس یعنی سمت شمالی مسجد، به کعبه یا این که سمت جنوبی مسجد تشریفات مشهد . محمد فرستاده الله (صلی الله علیه و آله و سلم) دربِ باز گردیده در دیوار جنوبی را مسدود نمود. و باب دیگری گشود که شاید گفته حافظ محمد بن محمود بن نجار در [اخبار مدینه الرسول] ص69) با حقیقت بر پایه ی باشد که درب در دیوار شمالی. و محاذی دربی بوده میباشد، که بعد از تغییر و تحول قبله بسته گردیده بود .

بیهقی در[ دلائل النبوه ، جلد1 ، فصل مسجدالرسول ] از عباده روایت می نماید که : « انصار مالی را توده کردند و به حضور پیامبر آوردند. و توصیه نمودند که مسجد را نوسازی و زیور کنند. و گفتند تا چه هنگام باید پایین این سقف که پوشال رطب میباشد ، نماز بگذاریم ». پیامبر فرمود : « سقف مسجد برادرم موسی نیز همینطور بود و اینجانب از طریق وی برنمی گردم » .

بنای مسجد حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) همچنان ادغام و صورت نخستین خویش را تا سال 7 هجری مراقبت نمود. و تغییراتی درین ایام به خویش نیافت. در سال هفتم هجری بعد از آنکه مسلمان ها از فتح قلاع خیبربه سوی مدینه بازگشتند. لزوم گسترش مسجد النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) بخاطر ارتقاء روزافزون جمعیت مسلمان‌ها، مد نظر محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) و اصحاب قرارگرفت. و به گفته امام جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام) در [اخبار دارالهجره ، رزین و ... ] نبی مسجد را از ارتفاع و پهنا بنحوی بسط بخشید که به طور مربع 100× 100 ذرعی درآمد .

اسم «بِرِّی» نیز از مادّة بِرّ به معنای در‌ستکار می باشد. از امام درست گو(ع) داستان شد‌ه‌است که فرمود:

«در مسجدی نماز می‌خوانید که شما آن را سهله می نامید؛ البته ما اهل بیت به آن مسجد «بِرّی» می‌گوییم.»

اسم «سُهَیل» برای مسجد سهله نیز به منجر روایتی میباشد که از امام باقر(ع) نقل گردیده‌است و شاید «سُهَیل» اسم یکی عده ای میباشد تشریفات مشهد که در مرمت این مسجد شرکت کردن داشته و شاید اسم یکی از عابدانِ این مسجد هست.

اسم «عَبدقُبَیس» نیز به باعث ساخته شدن این مسجد در محلّة بنی عبد و بنده قبیس است؛ همانطور که اسم بنی ظفر نیز به جهت واقع شدن مسجد در محدودة بنی ظَفَر میباشد که در عصر های متعدد بازسازی مسجد سهله شرکت کردن داشته اند.

«سَهله» در لغت، تپّه ای میباشد پوشیده از شن سرخ رنگ و «سِهله» شن دانه درشتی است که دانه هایش قابل مشاهده می باشد.

در روایتی از اُمّ سلمه، همسر گرامی پیامبر(ص) نقل گردیده‌است:

جبرئیل (مدّت ها قبل از واقعة کربلا) مقداری از خاک سرخ رنگ زمین کربلا را برای پیامبر(ص) آورد.

که درین ماجرا از اینگونه خاکی تعبیروتفسیر به «سَهله» گردیده و به همین علّت اسم «سَهله» آوازه بیشتری برای این مسجد با ارزش پیدا کرده؛ زیرا در سرزمینی میباشد که پوشیده از شن سرخ رنگ میباشد.

امامان و مسجد سهله

مسجد سهله یکی از مقدّس ترین جای ها بعداز مسجد کوفه شمرده می شود؛ چون خانة ادریس فرستاده و حضرت ابراهیم و عبدصالح خدا، خضر فرستاده(ع) درین مسجد قراردارد.

به درستی که برگزیدگان مساجد به ترتیب «مسجدالحرام»، «مسجد النّبی»، مسجد کوفه و مسجد سهله هست.

احادیث فراوانی دربارة مسجد سهله از ائمة معصومان(ع) آورده شده که به مقام و تقدّس این مسجد و ضرورت زیارت آن اشاره دارااست.

سعودی ها در‌این پیشرفت و مرمّت، دری به اسم باب عبدالعزیز در دیوار شرقی و باب عثمان بن عفّان، باب المجیدی و باب قدمت بن الخطاب در دیوار شمالی مسجد و دری به اسم باب السعود در دیوار غربی، حدّ در میان باب الرّحمه و باب السّلام، به نحو با عظمتی تشکیل داد کردند و آنچه در تعمیر و مرمّت و تجدید رنگ تشریفات مشهد و سفیدکاری و . . . در بنای کهن، مناره ها، حجره و گنبد ضروری بود، ایفا گرفت.

در طول ملک سعود و ملک فیصل نسبت به خریداری بناهای محیط مسجد، خاصه در نصیب غربی و تسطیح آن جهت نمازگزارانی که در تاثیر کثرت جمعیّت، مکان مطلوب در مسجدالنّبی نمی یابند، اقدامات مهم شکل گرفت. با اجرای این طرح، مسجدالنّبی توسط زمین های مسطّح به شعاع متعددی از شمال و جنوب و شرق و غرب، احاطه شد.

2- گسترش ملک فهد بر مسجد النبی

باتوجه به افزایش روز افزون تعداد حجاج و معتمرین در سنوات اخیر، ضرورت گسترش مسجد النبی (ص) بیش تر از پیش حس می‌شد به همین استدلال ملک فهد در نهم ماه صفر سال 1405 ه.ق (نوامبر1984م) اولی سنگ بنای اصلی ترین توسعه مسجد النبی (ص) را بنیان و در ماه محرم سال بعد یعنی 1406ه.ق عملیات ساختمانی این پروژه تعالی استارت شوید و در سال 1414 ه.ق تمام شد و ملک فهد در تاریخ روز آدینه مورخ 4/11/1414 ه.ق و 15/4/1994 م با فعالیت گذاشتن واپسین خشت بسط نو در مکان خویش، نقطه پايان عملیات این گسترش شگرف به طور رسمی اعلام شوید.

برای هواخواهی مساحت مورد نیاز جهت این توسعه و گسترش بیشتراز 100000 متر مربع از زمین های دور و اطراف مسجد از مالکان آن‌ها خریداری و بعد از تخریب ساختمان ها و تصدیح زمین ضمیمه مسجد شوید.

کرامات و معجزات و عنایاتی که از ائمه‏ی اطهار علیهم السلام صادر گشته و از سوی راویان مورد متکی بودن ماجرا‏گردیده، و در کتاب‏های گزینه استناد تصویب شده، اختصاصی به صدر اسلام و قرنها اولیه‏ی اسلام وجود ندارد ، بلکه هر روز در اطراف عالم ، بویژه در بقاع ائمه‏ی هدی علیهم السلام معجزات و کرامات تازه‏ای تحقق می‏یابد که عامل حقانیت پیشوایان شیعه ، و مایه‏ی دل گرمی شیعیان هست .

هر کدام از شما، یک یا این که یک سری اعجاز در بقعه مطهر ثامن الحجج امام علی بن موسی الرضا تشریفات مشهدعلیه السلام چشم و یا این که شنیده‏اید .

در حال حاضر که زمان فرمانروایی حضرت بقیة الله، ارواحنا فداه، است، همگی روزه ، ده‏ها نفر در اقطار و اکناف فقیه، با توسل به ذیل عنایت آن حضرت علیه السلام ، از امراض صعب‏العلاج و دیگر دغدغه‏های خانمان ‏سوز، به صورت معجزآسا ، رهایی می‏یابند و برای مدام ، خویش را رهین اهمیت آن حضرت می‏دانند .

دراین جا، یکی این کرامت‏ها را که در شب دوازدهم جمادی‏الاولی 1414 هجری، در مسجد مقدس جمکران، برای یک نوباوه سیزده ساله‏ی زاهدانی اتفاق ، برای نورانیت قلب خوانند‌گان گرامی می‏آوریم .

این نوباوه، سعید چندانی، علم‏آموز کلاس پنجم ابتدایی است که در مدرسه ابتدایی محمد علی فائق، در زاهدان ، مشغول علم آموزی هست .

سعید، در یک خانواده‏ی مذهبی، در زاهدان متولد گردیده و بر روش‏ی عقاید اهل تسنن تربیت‏یافته می‌باشد .

مامان سعید، در شرایطی‌که چه از حیث نسب، به فامیل عصمت و طهارت منسوب هست، البته وی نیز سنی حنفی میباشد .

آشنایی با مسجد ایا صوفیه

مسجد ایا صوفیه یکی‌از جاذبه های گردشگری شهر زیبای استانبول در ترکیه میباشد. این مسجد معمولا جزو لیست تک تک توریست‌هایی که به استانبول مهاجرت می‌کنند؛ جای‌دارد. بسیاری از مردم فقید ابا صوفیه را نشان میهن ترکیه میدانند و معمولا در صورتیکه کسی یک بار از این مسجد بازدید کرده‌با‌شد، معماری تشریفات مشهد ویژه و بینظیر این آن در ذهنش خواهد ماند.

تاریخ مسجد ایا صوفیه

ایا صوفیه درواقع یک عبادتگاه میباشد که در اولیهِ دستور کلیسای جامع مسیحی ارتدوکس بوده میباشد. در مرحله آجل به کلیسای جامع کاتولیک رم و در نهایت هم به مسجد عثمانی تغییر و تحول کاربری داده می باشد. برای مدتی ایا صوفیه به موزه تبدیل شده بود ولی در سال 2020 به فرمان مدیریت جمهور مرزوبوم ترکیه دوباره به مسجد تغییر و تحول کاربری داد. در نوشته‌ی علمی آشنایی با مسجد ایا صوفیه قصد داریم سیر تا پیاز را درباره این مسجد تفحص نماییم. آغاز به معرفی آن خواهیم پرداخت. سپسی پاره ای درباره تاریخچه، معماری و دیگر نکات اصلی آن سخن خوا هیم زد. در حالتی‌که شما هم علاقمند به استخراج اطلاعات بیشتر دراین باره هستید تا انتهای این نوشته‌ی علمی با ما یار و همدم باشید.

معرفی مسجد ایا صوفیه

در پاسخ به‌این سوال که مسجد ایا صوفیه کجاست بایستی اذعان کرد، این مسجد در قسمت اروپایی شهر استانبول، در میدان ایا صوفیه جای دارد. این محله یکی‌از پر رفت و آمدترین محله‌های استانبول می باشد که تعداد زیادی هتل، راءس خرید و جاذبه گردشگری در آن قرار دارد. در همسایگی ایا صوفیه یک مسجد دارای شهرت دیگر به نام مسجد پاد شاه احمد قرار گرفته می‌باشد. در نزدیکی این جاذبه تاریخی هم تراموا و هم قطار کابلی وجود دارد و شما به راحتی می توانید از این جاذبه خود را به سایر نقاط استانبول برسانید. این مسجد تاریخی در بالا کلیسای حکمت مقدس نام داشت و در بعدازظهر عثمانی که به مسجد تبدیل شد، نامش نیز تغییر و تحول یافت.

4- متن عربی کتاب، به دست مولی محمد باقر مجلسی، (متوفای 1110 هجری) نرسیده، ولی ترجمه‏ی فارسی آن به دست او رسیده [ بحار، ج 1، ص 42 ] و احادیث مربوط به قم را در جلد «السماء و العالم‏» از آن داستان کرده است [11]

5ـ سید نعمت‏الله جزائری، صاحب « انوار نعمانیه» (متوفای 1112 هجری) ترجمه‏ی فارسی آن را دیده و روایت تاسیس مسجد مقدس جمکران تشریفات مشهد را با خط خود، از آن استنساخ کرده است (بحار، ج53، ص 254 ) .

6ـ طلبه فرزانه‏ی علامه مجلسی، میرزا عبدالله افندی، (متوفای 1130 هجری) نسخه‏ای از ترجمه‏ی فارسی آن را در بیست ‏باب، در قم مشاهده کرده و گزارش آن را در تایپ کردن گران‏بهای خود آورده و تصریح کرده که این ترجمه، به سال 865 هجری، به امر خواجه فخرالدین ابراهیم، انجام یافته است .(ریاض العلماء، ج 1، ص 319 ).

7ـ سید امیر محمد اشرف ، معاصر و فراگیر علامه مجلسی، مالک کتاب « فضائل السادات »، (متوفای 1145 هجری) متن عربی آن را دیده و از آن نقل کرده است .(جنة الماوی، ص 47 ).

8 ـ سید محمد بن محمد بن هاشم رضوی قمی، به سال 1179 هجری، بنا به خواهش محمد باتقوا استاد قمی، کتابی در‌این رابطه تایپ کردن کرده و آن را «خلاصة البلدان» نام نهاده است . این کتاب، احادیث مربوط به شرافت قم و تاریخچه‏ی تاسیس مسجد مقدس جمکران را دربر دارااست .(الذریعه، ج 7، ص 216 ).

9ـ لایق‏ی تامل میباشد که آقا محمد علی کرمانشاهی، فرزند وحید بهبهانی، (متوفای 1216 هجری) به متن عربی تاریخ قم دسترسی داشته و در کناره‏ی خود بر کتاب« انتقاد الرجال» تفرشی، گستردن فعلا «حسن بن مثله‏» و خلاصه‏ی داستان تاسیس مسجد مقدس جمکران را به نقل از متن عربی آن آورده است .(بحار، ج 53، ص 234 ).