مسجد خاص ترین، خالص ترین، آرمانی تشریفات مشهد ترین و محتوا گراترین قضیه معماری کشورهای اسلامی میباشد. اصالت دادن به مسئله ، مفاهیم و محور های معنایی درج شده در بطن اصول و ایده های اسلام ضرورتی مهم میباشد. متاسفانه غفلت از این ضروریات ، امروزه در پیاده سازی مسجد به طور گرایشی مزمن در امده میباشد ، پیاده سازی مسجد امروزی در جمهوری اسلامی ایران یعنی به عبارتی ” مصداق گرایی افراطی” اعتنا به مصداقی خاص و سرهم بندی یکسری عنصر و کالبد شناخته گردیدهاست.
معماری مسجد پیاده سازی گردیده به مدل امروزی در کشورهای مسلمان نشین و بویژه در کشورایران دستخوش تحولات اکثری گردیده است تا جایی که مدل های معماری که برای سده های اکثری با توفیق، پاسخگوی نیازهای دولت ها گذشته بوده میباشد، در اکثر مواقع به کناری گذارده گردیده و بجای آن آمیزه ای از مدل امروزی و مدل کلاسیک نشسته میباشد.
ایده برای پیاده سازی معماری مسجد با این رویکردهای جدید الگوهای قبل را به طور کامل در هم ریخته و رغبت هایی عمدتا متأثر از مدل امروزی و تا حدی کارکردگرا را پدیدار تشکیل داد که گاه برای ظواهر سازی صرفا قالب ای از جلوه های معماری سنتی را با خویش دارد. این رویکردهای جدید پایین تأثیر مدرسه امروزی ، تداوم معماری الگویی را به مشی قبلی با سؤال های مهم مواجه ایجاد کرد.
این میل با جنبه های چیره کارکردگرایی ، تعیین مصالح تازه ( و بلکه گوناگون مانند سنگ در قبال خشت ) ، و در سود بکارگیری هیبت های نو ، ظواهر معماری روز را تماما تغییرو تحول بخشید و بتدریج با تمایل هایی مانند تقلید از مدل نئوکلاسیک ، پروسه جدید ای را در کشورایران به منش انداخته این پروسه.. یکی تحولات عمده ، مدل پست مدرنیست به معماری پیش از اسلام در روزگار پهلوی نخستین و نیز رجعت پست مدرنیستی با تمایل بیشتر در زمان پهلوی دوم بود.
در سالیان آغازین انقلاب اسلامی خط مش به نحوه معماری سنتی تشدید گردیده و بعدها وسیعتری به خویش گرفت، این معماری به هیچ یک از میل های قبلی معماری، پایبندی در خویش شم نکرده و با عکس العمل گزینشی در گزینش هیبت ، دور و اطراف ، بنا و نظایر آن شالوده گذار مدل التقاطی شدهاست. این معماری غالبا مدل و یا این که رغبت بخصوصی را به یاور نداشته ، و بخش های آیتم عشق و علاقه خویش را از هر کجا گرد آورده و در پوسته مسجد معاصر عرضه می نماید.